5 - Ephesus tour:

യേശുക്രിസ്തുവിൻ്റെ അമ്മയായ പരിശുദ്ധ കന്യകാമറിയം തൻ്റെ അവസാന നാളുകളിൽ ജീവിചിരുന്നു എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ബുൾബുൾ പർവതത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അവരുടെ ഭവനം; ഏകദേശം 3000 വർഷം പഴക്കമുള്ള ഗ്രീക്ക് കുടിയേറ്റക്കാർ സ്ഥാപിച്ച പുരാതന എഫെസസ് നഗരം; പുരാതന ലോകത്തിലെ ഏഴ് അത്ഭുതങ്ങളിൽ ഒന്നായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന, ആർട്ടെമിസ് ക്ഷേത്രം (Temple of Artemis or Artemision); എന്നിവ കണനാണ് ഇന്നത്തെ യാത്ര.

House of Virgin Mary:

തുർക്കിയിലെ പുരാതന നഗരമായ എഫെസസിനടുത്ത്, ബുൾബുൾ പർവതത്തിൽ (Mount Koressos/Bülbüldağı) 1300 അടി ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു പുണ്യസ്ഥലമാണ് കന്യകാമറിയത്തിൻ്റെ ഭവനം (House of the Virgin Mary / Meryem Ana Evi). യേശുക്രിസ്തുവിൻ്റെ അമ്മയായ പരിശുദ്ധ കന്യകാമറിയം തൻ്റെ അവസാന നാളുകൾ ഇവിടെയാണ് ജീവിച്ചത് എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ക്രൈസ്തവരുടെയും മുസ്ലീങ്ങളുടെയും ഒരു പ്രധാന തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണിത്.

കുരിശിൽ വെച്ച് യേശു തൻ്റെ അമ്മയായ മറിയയെ ശിഷ്യനായ യോഹന്നാനെ ഏൽപ്പിക്കുന്നുണ്ട് (യോഹന്നാൻ 19:26-27). ഇതിൻ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ, യോഹന്നാൻ മറിയയെ എഫെസസിലേക്ക് കൊണ്ടുവരുകയും അവിടെ അവർ ഒരുമിച്ച് താമസിക്കുകയും ചെയ്തു എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. എഫെസസിൽ വിശുദ്ധ യോഹന്നാൻ്റെ ശവകുടീരവും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നുണ്ട്.
19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ജർമ്മൻ കന്യാസ്ത്രീയായ ബ്ലെസ്ഡ് ആൻ കാതറീൻ എംമറിച്ച് (Blessed Anne Catherine Emmerich) തൻ്റെ ദർശനങ്ങളിൽ മറിയം എഫെസസിൽ താമസിച്ച ഒരു വീടിനെക്കുറിച്ച് വിശദമായി വിവരിച്ചിരുന്നു. ഈ വിവരണങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് പിന്നീട് ഈ വീട് കണ്ടെത്തുന്നത്. അവൾ ഒരിക്കലും തുർക്കി സന്ദർശിച്ചിട്ടില്ലായിരുന്നു എന്നത് ഈ വെളിപാടുകളുടെ പ്രാധാന്യം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.

ആർട്ടെമിസ് ക്ഷേത്രം (Temple of Artemis):

എംമറിച്ചിൻ്റെ വിവരണങ്ങൾ പിന്തുടർന്ന് 1881-ൽ ഒരു സംഘം പുരോഹിതന്മാരും പുരാവസ്തു ഗവേഷകരും ഈ വീട് കണ്ടെത്തുകയായിരുന്നു. കണ്ടെത്തിയ കെട്ടിടത്തിൻ്റെ അടിത്തറ ബി.സി. ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലേതാണെന്ന് പുരാവസ്തു പഠനങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു, അതേസമയം മുകളിലത്തെ ഭാഗം എ.ഡി. 7-ആം നൂറ്റാണ്ടിലേതാണ്.
കത്തോലിക്കാ സഭ ഈ വീടിനെ ഔദ്യോഗികമായി മറിയത്തിൻ്റെ ഭവനമാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും, ഒരു പ്രധാന തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി ഇതിനെ അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. പോപ്പ് ലിയോ XIII 1896-ൽ ഈ സ്ഥലത്തെ ഒരു തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി അനുഗ്രഹിച്ചു. പിന്നീട് പോൾ ആറാമൻ (1967), ജോൺ പോൾ രണ്ടാമൻ (1979), ബെനഡിക്ട് XVI (2006) തുടങ്ങിയ നിരവധി മാർപ്പാപ്പമാർ ഈ ഭവനം സന്ദർശിച്ചിട്ടുണ്ട്. പോപ്പ് പയസ് XII 1951-ൽ ഈ വീടിനെ ഒരു "വിശുദ്ധ സ്ഥലം" ആയി ഉയർത്തി.
ഭവനത്തിന് പുറത്ത് ഒരു പ്രാർത്ഥനാ മതിൽ (Prayer Wall) ഉണ്ട്, അവിടെ തീർത്ഥാടകർ തങ്ങളുടെ പ്രാർത്ഥനകളും ആഗ്രഹങ്ങളും എഴുതിവെക്കാറുണ്ട്.
എല്ലാ വർഷവും ഓഗസ്റ്റ് 15-ന്, കന്യകാമറിയത്തിൻ്റെ സ്വർഗ്ഗാരോഹണ തിരുനാൾ ദിവസം ഇവിടെ പ്രത്യേക കുർബാനയും ആഘോഷങ്ങളും നടക്കുന്നു.
കന്യകാമറിയത്തിൻ്റെ ഭവനം, ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും മുസ്ലീങ്ങൾക്കും ഒരുപോലെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു സ്ഥലമാണ്. മറിയം ഇസ്ലാമിലും ആദരിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു വ്യക്തിയായതുകൊണ്ട്, ഈ സ്ഥലം ഇരു മതവിഭാഗങ്ങൾക്കുമിടയിൽ ഒരു പാലമായി വർത്തിക്കുന്നു. വിശ്വാസികൾക്ക് ആത്മീയ സമാധാനവും ദിവ്യസാമീപ്യവും അനുഭവിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു ശാന്തമായ സ്ഥലമാണിത്.

കന്യകാമറിയത്തിൻ്റെ ഭവനം
 

Ephesus City :
പുരാതന തുർക്കിയിലെ ഏഷ്യൻ തീരത്തുള്ള ഒരു പ്രധാന നഗരമായിരുന്നു എഫെസസ്. അതിൻ്റെ സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും വാസ്തുവിദ്യയും കാരണം ഈ നഗരം ലോകപ്രശസ്തമാണ്.
എഫെസസ് ഒരു തുറമുഖ നഗരമായിരുന്നു. പുരാതന കാലത്ത് ഏജിയൻ കടലിൻ്റെ തീരത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്ന ഒരു പ്രധാന വാണിജ്യ തുറമുഖമായിരുന്നു ഇത്. കാലക്രമേണ, സമീപത്തുള്ള കാസ്റ്റർ (Küçük Menderes) നദിയിൽ നിന്നുള്ള എക്കൽ മണൽ അടിഞ്ഞുകൂടി തുറമുഖം അടഞ്ഞുപോയി. ഇന്ന്, എഫെസസ് കടലിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 8 കിലോമീറ്റർ ഉൾപ്രദേശത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഇന്നത്തെ രൂപത്തിൽ ഒരു സഞ്ചാരിയ്ക്കും ഇത് ഒരു തുറമുഖ നഗരമായിരുന്നുവെന്ന് പറയാൻ കഴിയില്ല. 

ബി.സി. 10-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അയോളിയൻ ഗ്രീക്ക് കുടിയേറ്റക്കാർ സ്ഥാപിച്ചതാണ് എഫെസസ്. പിന്നീട് ലിഡിയൻ, പേർഷ്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ കീഴിലായി. ബി.സി. 129-ൽ ഇത് റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിൻ്റെ ഭാഗമായി. റോമൻ ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ എഫെസസ് ഏഷ്യ പ്രവിശ്യയുടെ തലസ്ഥാനമായി മാറി, നഗരം അതിൻ്റെ സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെത്തി.
ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ ക്രിസ്തുമതത്തിൻ്റെ വളർച്ചയിൽ എഫെസസ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചു. വിശുദ്ധ പൗലോസ്, വിശുദ്ധ യോഹന്നാൻ എന്നിവർ ഇവിടെ വരികയും ക്രിസ്തുമതം പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ബൈബിളിലെ പുതിയ നിയമത്തിൽ, പ്രത്യേകിച്ച് വെളിപാടിൻ്റെ പുസ്തകത്തിൽ, എഫെസസ് ഒരു പ്രധാന നഗരമായി പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു.

എ.ഡി. 263-ൽ ഗോത്തുകൾ (റോമൻ, ബൈസന്റൈൻ കാലഘട്ടങ്ങളിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന ഒരു ജനത) ഈ നഗരം നശിപ്പിച്ചു. തുറമുഖം ചെളി നിറഞ്ഞ് കടലിൽ നിന്നുള്ള പ്രവേശനം നഷ്ടപ്പെട്ടതും അറബികളുടെ ആക്രമണങ്ങളും കാരണം എഫെസസ് ക്രമേണ ക്ഷയിച്ചു.

Thousands of prayer requests on the prayer wall

പുരാതന ലോകത്തിലെ ഏഴ് അത്ഭുതങ്ങളിൽ ഒന്നായിരുന്ന ആർടെമിസ് ക്ഷേത്രം എഫെസസിനടുത്തായിരുന്നു. അതിൻ്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ മാത്രമേ ഇന്ന് ഇവിടെയുള്ളൂ. എന്നിരുന്നാലും, അതിൻ്റെ ചരിത്രപരമായ പ്രാധാന്യം കാരണം ഇത് ഇപ്പോഴും സന്ദർശിക്കപ്പെടേണ്ട ഒരു സ്ഥലമാണ്.
എഫെസസിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ കാഴ്ചകളിലൊന്നാണ് സെൽസസ് ലൈബ്രറിയുടെ  (Library of Celsus)  പുനർനിർമ്മിച്ച മുൻഭാഗം. ഇത് പുരാതന ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്നാമത്തെ ലൈബ്രറിയായിരുന്നു. അതിൻ്റെ കൊത്തുപണികളും വലുപ്പവും അതിശയകരമാണ്.
25,000 പേർക്ക് ഇരിക്കാൻ ശേഷിയുള്ള ഒരു വലിയ ആംഫിതിയേറ്റർ ഇവിടെയുണ്ട്. ഗ്ലാഡിയേറ്റർ മത്സരങ്ങൾക്കും നാടകങ്ങൾക്കും പൊതു പ്രസംഗങ്ങൾക്കും ഇത് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. ഇതിൻ്റെ ശബ്ദക്രമീകരണം (acoustics) ഇപ്പോഴും അതിശയകരമാണ്.
എഫെസസ് തുർക്കിയിലെ ഒരു പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്. അതിൻ്റെ പുരാതന അവശിഷ്ടങ്ങൾ കാണാനും ചരിത്രപരമായ പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കാനും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ആളുകൾ ഇവിടെയെത്തുന്നു.
ഈ നഗരം ഇന്ന് നിലനിൽക്കുന്നില്ലെങ്കിലും, പുരാതന അവശിഷ്ടങ്ങൾ വളരെ നന്നായി സംരക്ഷിച്ചു കൊണ്ട്  എഫെസസിൻ്റെ സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും വാസ്തുവിദ്യയും ലോകത്തിന് മുന്നിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നു. 

Curetes Street                                                

പുരാതന ഗ്രീക്ക് മതത്തിലും പുരാണങ്ങളിലും ആർട്ടെമിസ് ഒരു ദേവതയാണ്. വേട്ട, വനം, വന്യമൃഗങ്ങൾ, പ്രകൃതി, സസ്യജാലങ്ങൾ, പ്രസവം, കുട്ടികളുടെ പരിപാലനം, പവിത്രത നഗരത്തിൻ്റെ സംരക്ഷണം, ഫലഭൂയിഷ്ഠത എന്നിവയുടെ ദേവതയാണ് അവൾ. സിയൂസിൻ്റെയും ലെറ്റോയുടെയും മകളും അപ്പോളോയുടെ ഇരട്ട സഹോദരിയുമായിരുന്നു ആർട്ടെമിസ്. അവരുടെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ആരാധനാകേന്ദ്രം പുരാതന ലോകത്തിലെ ഏഴ് അത്ഭുതങ്ങളിൽ ഒന്നായ എഫെസസിലെ ആർട്ടെമിസ് ക്ഷേത്രമായിരുന്നു (Temple of Artemis or Artemision). അതിൻ്റെ വലിപ്പത്തിലും മനോഹാരിതയിലും അന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിലെ വാസ്തുവിദ്യയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ഒന്നായി ഇത് നിലനിന്നിരുന്നു.
ഇത് പൂർണ്ണമായും മാർബിളിൽ നിർമ്മിച്ച ഏകദേശം 115 മീറ്റർ നീളവും 46 മീറ്റർ വീതിയും ഉള്ള ആദ്യത്തെ ഗ്രീക്ക് ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായിരുന്നു. ഏകദേശം 127 ഐയോണിക് ശൈലിയിലുള്ള തൂണുകൾ (ഐയോണിക് ശൈലി എന്നത് കൂടുതൽ അലങ്കാരവും ഭംഗിയുള്ള  തൂണുകൾ എന്നാണ് അർത്ഥം) ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടായിരുന്നതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഓരോ തൂണിനും ഏകദേശം 18 മീറ്റർ ഉയരമുണ്ടായിരുന്നു. അതിമനോഹരമായ ശിൽപങ്ങളാലും കൊത്തുപണികളാലും ക്ഷേത്രം അലങ്കരിച്ചിരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിനുള്ളിൽ ആർട്ടെമിസിൻ്റെ ഒരു വലിയ പ്രതിമയും മറ്റ് നിരവധി കലാസൃഷ്ടികളും ഉണ്ടായിരുന്നു.

 
Library of Celsus   &  Amphitheatre Theatre

മറ്റ് ഗ്രീക്ക് ദേവതകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, എഫെസസിലെ ആർട്ടെമിസിനെ പലപ്പോഴും ശരീരത്തിൽ ധാരാളം മുലകളുള്ളതോ, മുട്ടകളുള്ളതോ ആയ രൂപത്തിൽ ചിത്രീകരിച്ചിരുന്നു. ഇത് അവളുടെ ഫലഭൂയിഷ്ഠതയെയും സമൃദ്ധിയെയും പ്രതീകപ്പെടുത്തി.
ബി.സി. 6-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ലിഡിയയിലെ ക്രൊയ്‌സസ് രാജാവിൻ്റെ സഹായത്തോടെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ രൂപം നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്. ഇതിൻ്റെ നിർമ്മാണം ഏകദേശം 120 വർഷമെടുത്തു എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
നിരവധി തവണ ക്ഷേത്രം നശിക്കുകയും പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. അവസാനമായി എ.ഡി. 401-ൽ ഒരു ക്രിസ്ത്യൻ ജനക്കൂട്ടം ഈ ക്ഷേത്രം പൂർണ്ണമായി തകർത്തു.
ഒരു മതപരമായ തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമെന്നതിലുപരി, ഒരു വാണിജ്യ കേന്ദ്രവും ധനകാര്യ സ്ഥാപനമായും ഇത് പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നു. ആളുകൾ തങ്ങളുടെ സമ്പത്ത് ഇവിടെ നിക്ഷേപിക്കുകയും പലിശ നേടുകയും ചെയ്തിരുന്നു.
ഇന്ന്, എഫെസസിലെ ആർട്ടെമിസ് ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ മാത്രമാണ് അവശേഷിക്കുന്നത്. ബെർലിനിലെ ബ്രിട്ടീഷ് മ്യൂസിയം പോലുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ഭാഗങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. എങ്കിലും, പുരാതന ലോകത്തിലെ ഈ മഹത്തായ സൃഷ്ടി മനുഷ്യൻ്റെ വാസ്തുവിദ്യാ വൈദഗ്ധ്യത്തിൻ്റെയും ഭക്തിയുടെയും ഒരു പ്രതീകമായി നിലകൊള്ളുന്നു.
കന്യകാമറിയത്തിൻ്റെ ഭവന സന്ദർശനം യഥാർത്ഥത്തിൽ ചരിത്രത്തിൻ്റെയും വിശ്വാസത്തിൻ്റെയും ഭക്തിയുടെയും ഒരു അനുഭവം എനിയ്ക്ക് നൽകി. ഒരുകാലത്ത് അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചിരുന്ന എഫെസസിൻ്റെ മഹത്തായ അവശിഷ്ടങ്ങളിലൂടെ നടന്നപ്പോൾ, ആ പുരാതന നഗരത്തിൻ്റെ തിരക്കേറിയ തെരുവുകൾ സങ്കൽപ്പിച്ചുകൊണ്ട് കാലത്തിലേക്ക് തിരികെ പോയതായിഎനിക്ക് തോന്നി. ഇതെല്ലാം നേരിട്ട് അനുഭവിച്ചചറിഞ്ഞ സംതൃപ്തിയിൽ ഹോട്ടലിലേക്ക് തിരിച്ചു പോയി.

 പണ്ടത്തെ ആർട്ടെമിസ് ക്ഷേത്രവും ഇന്നു കാണാവുന്ന അവശിഷ്ടങ്ങളും

 ആർട്ടെമിസ് ദേവതയുടെ വിത്യസ്ഥ ചിത്രങ്ങൾ

തുടരും- ഭാഗം – 6--  Izmir to Antalya

Read part 4: https://www.emalayalee.com/news/345070